Wielki POST
PARAFIA RZYMSKOKATOLICKA

pw. św. Bartłomieja Apostoła

w STARYM BOJANOWIE

Archidiecezja Poznańska

1901 r.

1910 r.

1915 r.

1938 r.

1980 r.

2010 r.

2022 r.

WIRTUALNY SPACER

po parafii

Nawiedzenie kopii cudownego wizerunku

Matki Bożej Częstochowskiej

w Starym Bojanowie 28 - 29 II 2020 r.

Historia

Historia_01dHistoria parafii Stare Bojanowo jest niewątpliwie bardzo stara. W okolicach Starego Bojanowa znaleziono w przeszłości wiele cennych wykopalisk z okresu kultury łużyckiej m.in. groby nieciałopalne z I w n.e., jak również wiele zbytków z okresu przedpiastowego. W pobliskich okolicach zachowały się również w lepszym lub gorszym stanie liczne grodziska z okresu VII – XII w, w których natrafiono na wiele cennych zabytków kultury materialnej.

Pierwszy zapis o miejscowości Bojanowo pochodzi z 1278 r. i wspomina o pobieraniu Historia_02ddziesięciny przez kmieci plebanii swarzędzkiej z nadania biskupów. Pierwszy kościół – drewniany i kryty trzciną – wystawił rycerz Milan z Gostynia w pierwszej połowie XIV wieku. Jednowioskowa parafia z kościołem św. Bartłomieja powstała prawdopodobnie w roku 1389 z fundacji Pradlów. Pradlowie pochodzili z miejscowości Pradel koło miasta Zeitz w Saksonii. Rodzina ta pochodziła z osadników rodu rycerskiego ze Śląska. Z rodu tego wywodził się Teodoryk a Dytryk Pradel, w latach 1360 – 1366 archidiakon czerski, a od roku 1364 dziekan Kapituły poznańskiej oraz kanonik wrocławski. Historia_03dW omawianym okresie część Bojanowa należała do Benedyktów lubomirskich. Zastała im darowana przez Annę Pradel i jej matkę. Pierwszy znany w parafii pleban Andrzej zapisany jest w latach 1406 – 1409. W aktach Konsystorza Generalnego zapisana jest sprawa plebana Wojciecha z 1530 roku, który pozwał plebana o dziesięcinę snopkową z folwarku w Parsku i przegrał sprawę przedawnieniem, jakkolwiek na dowód jej darowizny przedłożył przywilej biskupa Dobrogosta Nadworskiego z 1389 roku.

Na przełomie XIV i XV wieku właścicielami Bojanowa została rodzina Bojanowskich herbuHistoria_04d Junosza. W 1583 roku ówczesny właściciel Stanisław Bojanowski, otrzymał od króla Stefana Batorego przywilej na lokowanie w Bojanowie miasta na prawie magdeburskim. Jednak Stanisław Bojanowski nie wykorzystał tego królewskiego przywileju. Dlaczego, nie wiadomo. W okresie reformacji większa część okolicznej szlachty i magnatów zmieniła wiarę przyjmując protestantyzm lub przyłącza się do Braci Polskich. Przełomowym wydarzeniem w okresie Historia_05dreformacji dla parafii było niewątpliwie przekazanie zgodnie z wolą Jana Bojanowskiego miejscowej świątyni w użytkowanie Braciom Czeskim, która utrzymywała się w ich rękach aż do 1615 roku. W okresie kiedy kościołem zarządzali bracia czescy, budynek uległ zniszczeniu i dopiero w 1738 roku ówczesny dziedzic Starego Bojanowa, generał wojsk koronnych – Karol Bojanowski, protestant, wyremontował budynek, zmuszony do tego prawdopodobnie przez władze duchowne.

W aktach Arcybiskupiego Konsystorza Generalnego z przełomu XVIII i XIX wieku, natrafićHistoria_06d można na liczną korespondencję między dziekanem śmigielskim a Arcybiskupem Poznańskim, w której poruszana jest sprawa powołania stałego plebana na tutejszą parafię. Z owej korespondencji wynika, że w okresie od 1790 do 1826 roku parafią zarządzał niejaki pleban Goczalski z Wonieścia. Powodem tego, iż brakowało chętnych do zarządzania parafią był akt, że parafia była słabo uposażona. Rozważna była nawet możliwość przyłączenia parafii św. Bartłomieja do Górki Duchownej lub do Radomicka.

Historia_07dOstatni posiadacz Starego Bojanowa August Aleksander Bojanowski sprzedał wieś szwagrowi zony – ks. Bironowi Kurlandzkiemu, który odsprzedał Bojanowo w roku 1907 Pawłowi Geruotowi i było w jego posiadaniu aż do 1945 r.

Warto też wspomnieć, że od XVI – XIX wieku istniała przy kościele szkoła katolicka, do której w 1861 roku uczęszczało 90 dzieci ze Starego Bojanowa i pobliskich okolic. W drugiej połowie XIX wieku parafia dzięki staraniom miejscowego nauczyciela Stangerta pozyskała proboszcza niejakiego Raddatz’a, którego była pozbawiona przez około 100 lat.

W okresie międzywojennym bardzo często wybuchały zatargi między polskimi a niemieckimi katolikami, które dotyczyły przede wszystkim tego, w jakim języku miały odbywać się nabożeństwa w kościele.

Przełomowym wydarzeniem dla wszystkich miejscowych katolików zarówno Polaków jak i Historia_08dNiemców, a także dla gorliwego kapłana Albertusa Grühna, było niewątpliwie odebranie przez rząd pruski w 1913 roku szkoły polsko – katolickiej. Walki o wydanie szkoły trwały sześć lat, aż do 1919 roku, kiedy to gmina katolicka w zdecydowany sposób zażądała od władz pruskich oddania szkoły właścicielom, co przyniosło oczekiwany skutek. Od 1921 roku parafią zarządzał ks. Stanisław Klemt, który pełnił od 1936 roku funkcję I asesora dekanatu śmigielskiego.

Historia_10dW tym czasie na terenie parafii istniało Katolickie Stowarzyszenie Kobiet, które organizowało liczną pomoc dla osób potrzebujących, ale przede wszystkim pomagało miejscowym kobietom organizując dla nich różne kursy, między innymi w 1938 r. z inicjatywy pani Jadwigi Węglarzowej zorganizowano kurs kroju i szycia. W latach okupacji hitlerowskiej Niemcy wprowadzili dodatkowe ograniczenia, mające na celu zniewolenie i wyniszczenie Polaków, w tym także zarządzenia dotyczące praktyk religijnych. Sytuacja Polaków – katolików w tzw. Wartegau (Kraju Warty) była najgorsza w porównaniu z pozostałymi częściami ziem wcielonych do Niemiec. Mimo, że “Kościół rzymskokatolicki Polaków” nie uznawał statusu prawnego, zezwolono mu na działalność lecz w bardzo ograniczonym zakresie. W 1939 roku w archidiecezji poznańskiej było czynnych 691 kościołów parafialnych, pomocniczych oraz kaplic. W pierwszych latach okupacji Niemcy zamknęli 97% polskich obiektów sakralnych. W całej archidiecezji poznańskiej pozostawiono czynnych zaledwie 26 kościołów. Taki sam los, jak większość kościołów w archidiecezji poznańskiej, spotkał kościół św. Bartłomieja w Starym Bojanowie, kościół katolicki został zamknięty dla Polaków – katolików. Przez cały okres okupacji mieszkańcy Starego Bojanowa – katolicy udawali się do kościoła w Bronkowie i tam korzystali z posługi duszpasterskiej. W okresie II wojny światowej był czynny kościół ewangelicki, ale korzystać z niego mogli tylko Niemcy.

Koniec okupacji hitlerowskiej w 1945 roku otworzył możliwość zorganizowania na nowoHistoria_09d życia w starym Bojanowie po przeszło pięcioletniej niewoli. Jednym z przejawów normalizacji obok tworzenia zrębów administracji lokalnej i wznawiania działalności przez różne instytucje było reaktywowanie parafii rzymskokatolickiej.

W 1949 roku w celu zlikwidowania majątku poewangelickiego w Starym Bojanowie gmina przejęła na własność kościół pw. Św. Teresy, ponieważ parafia rzymskokatolicka, która od 1945 r. administrowała świątynią nie wniosła podania o przyznanie jej kościoła na własność. Sprawa ta nie była uregulowana przez blisko czterdzieści lat. Dopiero ks. Zygmunt Lewandowski, zaczął czynić starania pozyskanie wspomnianego kościoła na własność parafii rzymskokatolickiej, które w 1989 roku przyniosły oczekiwany skutek.